"Οι 22 κύκλοι"

Βυθισμένος στις σκέψεις του, πέρασε την πόρτα ενός άλσους. Δεν το σκέφτηκε πολύ, πάντα έβρισκε στη φύση τη διαφυγή που έψαχνε από το μυαλό του. Χωρίς κάποιο σχέδιο, αφέθηκε να περπατάει στα χωμάτινα μονοπάτια, ψάχνοντας ένα παγκάκι για να ξαποστάσει. Όμως το μόνο παγκάκι που βρήκε ήταν κατειλημμένο και εκείνη την ημέρα δεν είχε διάθεση για ανθρώπινη επαφή. Εκείνη την ημέρα είχε γίνει 40. Και δεν ήταν χαρούμενος για αυτό. Ήθελε να ξεχάσει εκείνα τα σύμβολα που είχαν εφεύρει οι άνθρωποι για τον χρόνο, στη προσπάθεια τους να τον δαμάσουν. Όλες εκείνες τις αυθαίρετες λέξεις, τα δευτερόλεπτα, τις ώρες, τους μήνες και τα χρόνια, όλα εκείνα που σήμερα ειδικά του προκαλούσαν εκνευρισμό. "Πόσο γελοίο", είπε μέσα του. "Τον κόψαμε σε κομματάκια, σε ψίχουλα, μήπως καταφέρουμε να τον μοιράσουμε, να τον παγιδεύσουμε, να τον ελέγξουμε. Άλλα όσο μικρό κι αν τον κάναμε, δεν καταφέραμε ποτέ να μικρύνουμε τον τρόμο που μας προκαλεί". Βυθισμένος στις σκέψεις του, προσπέρασε 3 παγκάκια αδειανά, ώσπου βρέθηκε ξαφνικά μπροστά σε έναν κομμένο κορμό. "Μου κάνει" είπε μέσα του και το πλησίασε να ξαποστάσει. Εδώ δύσκολα θα βρισκόταν κάποιος άνθρωπος να κάτσει δίπλα του, να του μιλήσει, να τον ρωτήσει, να του θυμίσει.

Όμως δεν βρήκε την ηρεμία που έψαχνε. Γιατί μόλις πλησίασε τον κορμό, κατάλαβε πως είχε μπλέξει ξανά στα δίχτυα του χρόνου. Μπορεί τα δέντρα να μην είχαν ακούσει ποτέ για λεπτά και για εβδομάδες, όμως γνώριζαν και εκείνα για τον χρόνο. Γιατί και εκείνα μετρούσαν: "Κάθε κύκλος και μια χρονιά". Το είχε μάθει στο σχολείο. Και του είχε κάνει τόση εντύπωση που δεν το ξέχασε ποτέ. Έβγαλε μια ανάσα γεμάτη παράπονο και άρχισε να τους μετράει. "22. Πιτσιρικάς είναι" σκέφτηκε.

Και ενώ σκεφτόταν ότι και εκείνο είχε ηλικία, όπως κι αυτός, ένιωσε ξαφνικά μια οικειότητα με εκείνο τον κορμό. Το φαντάστηκε σαν άνθρωπο, έναν νεαρό που μόλις τέλειωνε το πανεπιστήμιο, στο άνθος της ηλικίας του. Η ζωή του γεμάτη από δυνατότητες, τίποτα οριστικό. Φαντάστηκε τις γλύκες και τις πίκρες που τον περίμεναν. Τον έρωτα, τους καινούργιους τόπους που θα αντίκριζε για πρώτη φορά. Είχε τόσα να τον συμβουλέψει, τι να δει και τι να ψάξει, τι να αποφύγει και τι να ξεχάσει. Και εκείνη τη στιγμή, που έβλεπε μπροστά του έναν νέο, τόσο γνώριμο, ο κορμός του απάντησε. Αν και δεν γνώριζε ούτε και ο ίδιος, μέχρι εκείνη τη στιγμή, ποιο ήταν το ερώτημα που τον απασχολούσε. Και αυτό που του είπε ήταν πως στην πραγματικότητα, εκείνοι οι 22 κύκλοι δεν ήταν κάποιος στείρος αριθμός, ούτε κάποια αυθαίρετη μέτρηση. Εκείνοι οι 22 κύκλοι, ήταν ολόκληρη η ιστορία του. Σε κάθε διάστημα, ανάμεσα σε κάθε κύκλο, βρισκόταν κάποτε ολόκληρος ο κορμός, ολόκληρο το δέντρο. Κάθε κύκλος οριοθέτησε κάποτε το είναι του, το μέγεθος του. Μα κάθε φορά που πίστευε πως εκείνη η περίμετρος, η οποία σχημάτιζε τη μορφή του, αποτελούσε και το όριο του, ερχόταν ο επόμενος κύκλος να του δείξει πως δε είχε σταματήσει να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται. Όχι, αυτό που έβλεπε δεν ήταν η ηλικία του. Αυτό που έβλεπε ήταν ολόκληρη η ύπαρξη του. Ο χώρος και ο χρόνος, κλεισμένα ταυτόχρονα σε έναν σχήμα. Κάθε κύκλος ήταν μια κατάκτηση και μια νέα θέση απ' όπου έβλεπε τον κόσμο, μια επέκταση της ζωής.

Αφού ευχαρίστησε το δέντρο, συνέχισε την βόλτα του, ήρεμος πια. 

περί bullying

Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται μια έξαρση ενδιαφέροντος όσον αφορά στο bullying. Αυτό, από τη μία, είναι ευχάριστο, ένα θέμα που ταλαιπωρεί τόσους νέους να έρχεται στο προσκήνιο, ζητώντας λύση. Αλλά δυστυχώς δεν λείπουν και οι υπερβολές. Αντιδρώντας συναισθηματικά, πολλοί φαίνεται να ζητάνε την κεφαλήν των θυτών επί πίνακι, αγνοώντας πως στις περισσότερες των περιπτώσεων, όπως έχει δείξει η επιστήμη, τα άτομα αυτά είναι και τα ίδια θύματα. Κάποιοι, μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να ζητούν αλλαγές στον ποινικό κώδικα, ώστε να περιλαμβάνει όσους καταφεύγουν στο bullying. Πέρα από το γεγονός ότι η σκληρή τιμωρία δεν πρόκειται να οδηγήσει σε επίλυση του ζητήματος, αντίθετα, θα το κάνει πιο έντονο, νομίζω ότι είναι και βαθύτατα υποκριτική μια τέτοια στάση. Γιατί κατά βάθος, όλοι είμαστε bullies. Η λύση είναι να κατανοήσουμε τι είναι το bullying. Όχι μόνο τις αιτίες του, αλλά και τα χαρακτηριστικά του. Και θα κατανοήσουμε τότε, ότι το φαινόμενο αυτό δεν αφορά μόνο στους θύτες και στα θύματα αλλά ότι μας αφορά όλους.

Και ο λόγος που μας αφορά είναι διότι τα χαρακτηριστικά του θύτη δεν μας είναι άγνωστα. Αν και οι παράγοντες που οδηγούν στο bullying είναι πολλοί, δυο είναι, κατά τη γνώμη μου, οι συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν σταθερά τον θύτη, αλλά και όλους μας. Και για αυτό δεν έχουμε το δικαίωμα να κουνάμε το δάχτυλο, ηθικολογώντας, διότι είναι συμπεριφορές στις οποίες όλοι καταφεύγουμε λίγο έως πολύ.

Η πρώτη συμπεριφορά είναι η χρήση στερεοτύπων. Κοντός, χοντρός, ψηλός, άσχημος, φλώρος, τσούλα. Λέξεις γενικές, που χρησιμοποιούνται ειδικά. Τα στερεότυπα βασίζονται σε μια πολύ χρήσιμη, κάποτε, λειτουργία του εγκεφάλου: το να μπορεί να διακρίνει άμεσα τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Και να μπορεί να κατατάσσει τα ερεθίσματα αυτά άμεσα προς όφελος του οργανισμού: επικίνδυνο- ακίνδυνο, βρώσιμο-βλαβερό, καθαρό- βρώμικο, κ.ο.κ. Χρωστάμε πολλά σε αυτή τη λειτουργία ως είδος. Αλλά είναι πλέον μια λειτουργία παρωχημένη. Και, κυρίως, επικίνδυνη. Αν εξυπηρετούσε κάποτε στην επιβίωση μας και στην εξερεύνηση του περιβάλλοντος, σήμερα, κάνει ακριβώς το αντίθετο. Την περιορίζει, αφήνοντας έξω από την εμπειρία σημαντικές λεπτομέρειες, παραποιώντας τον εξωτερικό κόσμο. Πόσοι από μας μπορούμε να πούμε ότι δεν καταφεύγουμε σε τέτοιου είδους εύκολες διακρίσεις;

Η δεύτερη είναι περισσότερο μια πεποίθηση παρά συμπεριφορά, εξ ίσου σημαντική με την πρώτη. Η πεποίθηση ότι μπορούμε να ωφεληθούμε οι ίδιοι, προσβάλλοντας κάποιον άλλον. Και ενώ το bullying αποτελεί ίσως το άκρο σε αυτό το φάσμα συμπεριφοράς, αυτό δεν σημαίνει ότι οι πιο ήπιες μορφές της δεν είναι βλαβερές. Αφενός, διότι πληγώνουν, και ας μη χρησιμοποιείται φυσική βια, και αφετέρου, διότι αποτελούν το παράδειγμα πάνω στο οποίο νομιμοποιεί ο θύτης τη συμπεριφορά του. Σκεφτείτε πόσες φορές ο καθένας μας, είτε γιατί ένιωθε απειλημένος, είτε διότι απλώς είδε μια ευκαιρία για να κερδίσει τη συμπάθεια φίλων και γνωστών, κορόιδεψε κάποιον: Μια κοπέλα που ντύθηκε υπερβολικά προκλητικά, έναν μετανάστη που μιλάει σπαστά και αστεία μια γλώσσα που δεν είναι δική του, κάποιον φάλτσο που λαμβάνει μέρος σε έναν διαγωνισμό τραγουδιού. Θα μπορούσα να αναφέρω κι άλλα παραδείγματα αλλά νομίζω ότι είναι κατανοητό το μοτίβο της συμπεριφοράς, τα κίνητρα και οι στόχοι.

Δεν τα αναφέρω όλα αυτά για να απαλλάξω τον θύτη, ούτε για να υποτιμήσω την εμπειρία του θύματος. Αλλά γιατί μπροστά σε ένα ζήτημα όπως αυτό του bullying, αλλά και κάθε κοινωνικό ζήτημα, δεν ωφελεί να στεκόμαστε έξω από το πρόβλημα δείχνοντας τους ενόχους. Αντίθετα, πρέπει να το αντιμετωπίζουμε ως κάτι που μας αφορά και μας εμπλέκει όλους. Ένα πρόβλημα χαρακτηρίζεται κοινωνικό όχι μόνο επειδή οι συνέπειες του πέφτουν πάνω σε ολόκληρη την κοινωνία αλλά κυρίως επειδή πηγάζουν από αυτή. Οπότε, αν θέλουμε να τα αντιμετωπίσουμε, πρέπει πρώτα από όλα, να αναζητήσουμε τη δική μας ευθύνη και συμβολή.

Κάποιες αλήθειες (προσωρινές)

- Δεν μπορείς να αγγίξεις τα όρια σου. Μόλις κάνεις να τα πλησιάσεις, εκείνα πάνε λίγο παραπέρα.

- Και οι γυναίκες και οι άνδρες, φοβούνται τον θάνατο. Όμως οι γυναίκες φοβούνται έναν θάνατο επιπλέον, τον θάνατο της νιότης.

- Καθετί έχει ακριβώς την αξία που του δίνεις.

- Η ζωή μας ρίχνει στη μέση του Ωκεανού. Αργά ή γρήγορα, το νερό θα μας καταπιεί. Στεριά δεν υπάρχει, μόνο σωσίβια για να κρατηθείς. Αλλά, αν αφεθείς, το κύμα θα σου δείξει όλα τα αστέρια του ουρανού.

- Τίποτα δεν έχει νόημα, άρα, όλα έχουν νόημα.

- Τα ναρκωτικά είναι δίκαια. Ό,τι σου δίνουν, σου παίρνουν.

- Κάθε πράξη είναι εγωιστική. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να κρύβει ομορφιά.

- Είσαι πιο σοφός αυτή τη στιγμή απ' όσο υπήρξες ποτέ.