Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013

«Περί συνδικαλισμού και εργατοπατέρων»

Επειδή, με αφορμή το υπέρογκο ποσό που εισέπραξε ως εφάπαξ ο συνδικαλιστής βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δ. Τσουκαλάς, τα παπαγαλάκια της τι-βι θα επιχειρήσουν για ακόμη μια φορά να λοιδορήσουν το συνδικαλιστικό κίνημα, είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστούν ορισμένα πράγματα όσον αφορά τον συνδικαλισμό. Κανονικά δεν θα χρειαζόταν να γίνει αυτό, κανονικά η γέννηση, η εξέλιξη και τα επιτεύγματα του συνδικαλισμού θα έπρεπε να είναι συλλογική γνώση, να αφιερώνονται για την διδασκαλία τους ώρες μαθημάτων, για να γνωρίζει ο καθένας τη συμβολή του συνδικαλισμού στην εξέλιξη της Ιστορίας του σύγχρονου κόσμου. Αλλά, δυστυχώς, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, ούτε στην Ελλάδα, ούτε και αλλού. Και όποιος γνωρίζει τι εστί συνδικαλισμός, γνωρίζει το γιατί.

Πριν από έναν αιώνα περίπου, προτού, δηλαδή, να κατακτήσουν οι εργαζόμενοι δικαιώματα, η κατάσταση στην εργασία ήταν πολύ ζοφερή. Οι συνθήκες εργασίας ήταν εξευτελιστικές για ανθρώπινα όντα, τα ωράρια διαμορφώνονταν κατά το δοκούν από τον εργοδότη ενώ ο μισθός δεν μπορούσε να καλύψει ούτε τις βασικές ανάγκες του εργαζομένου και της οικογένειας του. Όλες αυτές οι παροχές που απολαμβάνει σήμερα ένας εργαζόμενος, η άδεια, το 8ωρο,  η αποζημίωση στον απολυμένου, η ασφάλιση, τα επιδόματα, όλα αυτά που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν αυτονόητα, θα ακούγονταν σαν αστείο έναν αιώνα πριν. Κι, όμως, μέσα σε αυτό το τόσο δυσοίωνο κλίμα, όπου η δύναμη των εργοδοτών έδειχνε να γίνεται ολοένα και πιο δυνατή, οι εργαζόμενοι, με τον συνδικαλισμό, δηλαδή την οργανωμένη διεκδίκηση, κατάφεραν να κατοχυρώσουν εργατικά δικαιώματα. Με απεργίες, μάχες σώμα με σώμα με την αστυνομία και τους μπράβους των εργοδοτών τους, με νεκρούς. Ο αγώνας των εργαζομένων, που έφτασε στο αποκορύφωμα του με την Οκτωβριανή Επανάσταση, είναι ένα βασικό κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας που δυστυχώς έχει σε μεγάλο βαθμό αποκρυφτεί. Τόσο καλά, μάλιστα, που για μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας, είναι σαν να μην έγινε ποτέ.

Και, έτσι, φτάσαμε στο σημείο να ακούς από ανθρώπους της εργατικής τάξης να μιλούν εναντίον του συνδικαλισμού, να τάσσονται κατά της απεργίας και των άλλων μορφών διεκδίκησης. Χωρίς να αντιλαμβάνονται πόσο παράλογο είναι να υποστηρίζει ένα άτομο της εργατικής τάξης την κατάργηση ή έστω τον περιορισμό του συνδικαλισμού. Είναι το ίδιο παράλογο με το να υποστηρίζει ένας μετανάστης την Χρυσή Αυγή, πολύ απλά, δεν είναι προς συμφέρον του.  Ο συνδικαλισμός αποτελεί το ισχυρότερο όπλο του εργαζομένου απέναντι στην εργοδοσία αλλά και το κράτος. Και δεν θα εγκαταλείψουμε τον συνδικαλισμό επειδή κάθισαν στον σβέρκο του οι εργατοπατέρες και τον χρησιμοποίησαν, όπως συνεχίζουν να κάνουν, ενάντια στα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Όπως, δεν θα εγκαταλείπουμε την ιδέα της δημοκρατίας, της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας, επειδή της άλλαξαν τα φώτα  οι πολιτικοί και τα κάθε είδους παράσιτα. Διότι, το πρόβλημα δεν είναι ο συνδικαλισμός αλλά η αντιπροσώπευση του εργατικού αγώνα από τους λεγόμενους εργατοπατέρες.

Το 2011, ο Παναγόπουλος, πρόεδρος της ΓΣΕΕ, είχε εισόδημα, από μισθωτές υπηρεσίες, λίγο πάνω από 200.000  ευρώ, ένα ποσό που από μόνο του αποτελεί σκάνδαλο όταν ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα έχει διαμορφωθεί σε λιγότερα από 7000 ευρώ τον χρόνο. Το ακόμα πιο προκλητικό, όμως, είναι πως, από  τα χρήματα αυτά, μόλις τα 95.000 προέρχονται από τις υπηρεσίες του στη ΓΣΕΕ. Τα υπόλοιπα είναι το μέρισμα του ως μέλος του Δ,Σ της Εθνικής Τραπέζης. Είναι δύσκολο να χωρέσει ο νους την έκταση του παραλόγου. Τη στιγμή που το τραπεζικό σύστημα προσπαθεί με κάθε τρόπο να βάλει χέρι στα χρήματα των εργαζομένων, για να καλύψει το κενό που δημιούργησαν τρεις δεκαετίες παραγωγής ψεύτικου χρήματος, ο φρουρός των εργαζομένων, ο προστάτης της εργατικής τάξης, είναι ένας τραπεζίτης. Πως είναι δυνατόν α προασπίσει τα συμφέροντα των εργαζομένων όταν πληρώνεται περισσότερα για να τα πολεμήσει; 

Αλλά δεν είναι μόνο ο Παναγόπουλος, ούτε μόνο η ΓΣΕΕ. Η περίπτωση του Τσουκαλά δεν μας επιτρέπει να πιστέψουμε ότι η κατάσταση διαφέρει στα άλλα σωματεία. Το κράτος του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, εδώ και δεκαετίες,  δημιούργησαν ένα καθεστώς συνδικαλιστάδων που συνεχίζει να παρασιτεί επάνω στο τραυματισμένο σώμα της εργατικής τάξης. Και πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι, αν θέλουμε να δούμε ένα καλύτερο μέλλον, τότε, μαζί με το κοράκια της πολιτικής εξουσίας, θα πρέπει να απαλλαγούμε και από τα κοράκια της εργατικής εξουσίας.

Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

Το τέλος της πολιτικής

Έχουν γραφτεί αναλύσεις επί αναλύσεων για τις αιτίες και τους υπεύθυνους αυτής της κρίσης. Για άλλους, οι αιτίες βρίσκονται στο δαπανηρό δημόσιο και την εκτεταμένη διαφθορά στο δημόσιο, στην τεμπελιά των Ελλήνων και των άλλων «νότιων». Άλλοι χρεώνουν ολόκληρη την κρίση στους διεφθαρμένους πολιτικούς που πρόδωσαν τη χώρα, ενώ για άλλους, η πηγή της κρίσης εντοπίζεται στην ίδια τη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και τον επεκτατισμό της ελεύθερης αγοράς. Όλες αυτές οι εξηγήσεις σηκώνουν συζήτηση και μπορούν να αμφισβητηθούν. Αλλά υπάρχει μια άλλη εξήγηση που δεν σηκώνει και πολύ αντίλογο. Ότι η κατάντια μας έχει μία μόνο αιτία που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση.

Βρίσκεται στην άνευ όρων παραχώρηση των πολιτικών μας καθηκόντων σε επαγγελματίες πολιτικούς. Στο ότι οι πολίτες εμπιστεύθηκαν σε κάποιους το συμφέρον τους, και εκείνοι, όπως ήταν λογικό, έβαλαν το δικό τους συμφέρον πάνω από των πολιτών. Και αυτό δεν το βλέπει κανείς μόνο στην παραδοσιακή πολιτική, τη Βουλή και τα υπουργεία. Όπου συνέβη οι πολίτες να εμπιστευτούν τα πολιτικά τους καθήκοντα σε εκπροσώπους, η εμπιστοσύνη τους κλονίστηκε και οι θεσμοί αλλοτριώθηκαν. Την ίδια εικόνα διαφθοράς που βρίσκει κανείς στην πολιτική σκηνή, θα τη βρει και στα συνδικάτα, στους συνεταιρισμούς, στη Δικαιοσύνη, παντού.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν να το αντιλαμβάνονται. Η αποχή από τις προηγούμενες εκλογές, που έφτασε στο 40% του εκλογικού σώματος, παρ’ όλο που καταδικάστηκε ως αδιαφορία, ήταν στην πραγματικότητα ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα της κοινωνίας. Διότι έδειξε ότι το παλιό σύστημα δεν μπορεί πια να καλύψει τις προσδοκίες ενός μεγάλου μέρους των πολιτών. Ότι το πρόβλημα με την σημερινή πολιτική δεν εντοπίζεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή κόμματα αλλά είναι η ίδια η εξουσία, όταν συγκεντρωθεί σε λίγα χέρια, που διαφθείρει. Ότι αυτό που ζούμε δεν είναι απλώς το τέλος της μεταπολίτευσης, όπως θέλουν κάποιοι να το παρουσιάζουν, αλλά το τέλος της πολιτικής που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

Και έτσι, αναπόφευκτα, ξεκινά μια νέα εποχή. Μια εποχή στην οποία οι άνθρωποι θα θελήσουν όλο και πιο ενεργό ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Μια εποχή όπου οι πολίτες θα αναλάβουν οι ίδιοι να βελτιώσουν τις ζωές τους, δίχως να περιμένουν την παραδοσιακή γραφειοκρατία. Διότι καταλαβαίνουν, πλέον, ότι αν δεν αλλάξουν τα πράγματα, αν δεν δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να έχουμε μια δημοκρατία πραγματική, άμεση και συμμετοχική, τότε, πολύ απλά, δεν θα έχουμε δημοκρατία.

Η νέα αυτή εποχή δεν είναι μακριά. Στην πραγματικότητα, έχει ήδη ξεκινήσει. Και εδώ στο Ρέθυμνο ακόμη. Μπορείς να τη δεις σε εγχειρήματα όπως το κίνημα χωρίς μεσάζοντες, που φέρνει πιο κοντά τον παραγωγό και τον καταναλωτή, εξασφαλίζοντας φθηνότερη και ποιοτική τροφή σε όσους τη χρειάζονται. Τη βλέπεις στο κοινωνικό ιατρείο, όπου πολίτες ανέλαβαν να προσφέρουν σε ανασφάλιστους συμπολίτες μας αυτό που δεν τους παρέχει το κράτος, την πρόσβαση στην υγεία. Σε αυτόνομες οργανώσεις όπως η «Ροδιά» και το «Κιβώτιο», σε ομάδες ανθρώπων που προσπαθούν, χωρίς κομματική ή άλλη υποστήριξη, να επιτελέσουν τον σκοπό τους βασισμένοι αποκλειστικά στις προσπάθειες των ανθρώπων που τις συγκροτούν.

Δεν είναι, βέβαια, τιτάνες όλοι αυτοί, ούτε πιο προικισμένοι. Είναι απλώς άνθρωποι που αντιλαμβάνονται ότι το κράτος, στη σημερινή του μορφή τουλάχιστον, της οικονομικής ολιγαρχίας, δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της κοινωνίας. Και έτσι, ανέλαβαν να τα αντιμετωπίσουν οι ίδιοι, με μοναδικό κίνητρο τους την αλληλεγγύη και ένα καλύτερο μέλλον.



Τετάρτη 2 Οκτωβρίου 2013

Περί της πολιτικής οργάνωσης του αναρχικού χώρου

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την πολιτική οργάνωση του αναρχικού χώρου. Και όχι τυχαία. Αφενός, διότι, είναι πια σαφές πως ο αναρχικός χώρος είναι η μόνη εναλλακτική που δεν έχει πουληθεί στα οικονομικά συμφέροντα, που έχει ακόμα τη διάθεση να αντισταθεί, να συγκρουστεί και να ανατρέψει. Αφετέρου, φαίνεται ξεκάθαρα, και παρά τις ψευδαισθήσεις που τροφοδοτούν τα ΜΜΕ, πως η “κρίση” δεν είναι κάτι το προσωρινό αλλά μια νέα κατάσταση. Ζούμε σε μια ιστορική στιγμή, σε μια στροφή της ιστορίας προς τα πίσω. Η πτώση του τοίχους άφησε το καπιταλιστικό καθεστώς ελεύθερο να πράξει αυτό που μέχρι τα τέλη του ‘80 δίσταζε να κάνει λόγω της κομμουνιστικής απειλής. Αλλά το παραμύθι της σοσιαλδημοκρατίας τελείωσε και μαζί του όλα τα προνόμια που εξασφάλιζε στη μέση αστική τάξη η κοινωνική ειρήνη. Μπροστά μας ορθώνεται ένας λυσσαλέος καπιταλισμός, μια αγορά ελεύθερη να πατήσει επί πτωμάτων. Και μπροστά στο θηρίο δεν έχει μείνει κανένας άλλος να αντισταθεί παρά μόνο η Αναρχία. Ως πολιτικός χώρος αλλά κυρίως ως κοσμοθεωρία. Γιατί αυτό που λείπει σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ένα όραμα, ένας άλλος δρόμος για την ανθρωπότητα.

Βέβαια, τα εμπόδια για την οργάνωση του χώρου είναι πολλά και διαφορετικής φύσεως. Το βασικότερο πρόβλημα είναι το πώς θα μπορέσουν να οργανωθούν χιλιάδες άνθρωποι χωρίς την ευκολία που προσφέρει ο συντονισμός μιας κεντρικής διοίκησης. Σίγουρα η ανάπτυξη της τεχνολογίας και δη του διαδικτύου προσφέρει ευκαιρίες συνεννόησης σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα απ’ ότι στο παρελθόν αλλά δεν επαρκεί. Η απάντηση θεωρώ ότι βρίσκετε στη δημιουργία περισσότερων αυτόνομων δομών. Αν και γίνονται προσπάθειες για την περαιτέρω ανάπτυξη τους, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της «κρίσης», η προσπάθεια δεν έχει δώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Και αυτό διότι μέχρι στιγμής βασίζεται κυρίως στην καλή θέληση μεμονωμένων ατόμων και όχι σε συλλογικές κινήσεις ολόκληρου του κινήματος. Και το ερώτημα είναι, πώς θα βρεθεί τρόπος για να δημιουργηθούν πιο γρήγορα και πιο εύκολα τέτοιες δομές; Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, ίσως η λύση για την περαιτέρω δημιουργία τους αλλά και τη γενικότερη πολιτική οργάνωση του χώρου να είναι μια οικονομική ένωση των ανθρώπων του χώρου.

Η περίπτωση της πληρωμής εγγύησης για την απελευθέρωση του Κ. Σακκά και η όλη προσπάθεια να συγκεντρωθούν τα χρήματα με έκανε να σκεφτώ κάτι σχετικά απλό. Στην Ελλάδα υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται ως αναρχικοί. Οι πιο ασφαλείς εκτιμήσεις μιλούν για πάνω από δέκα χιλιάδες ανθρώπους ενώ άλλες, πιο αισιόδοξες, για 40-50 χιλιάδες. Αν ο καθένας από εμάς μπορούσε να συνεισφέρει ένα πολύ χαμηλό ποσό, τα χρήματα για τη απελευθέρωση του Σακκά θα είχαν συγκεντρωθεί με σχετική ευκολία. (Η τακτική αυτή, όπου σημαντικά χρηματικά ποσά συγκεντρώνονται από την πολύ μικρή προσφορά πολλών ανθρώπων, είναι γνωστή ως “crowdfunding”. Αναπτύχθηκε αρκετά ως απάντηση στην οικονομική κρίση του ’08 και χρησιμοποιείται ήδη σε αρκετές περιπτώσεις για εγχειρήματα που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες).

Βέβαια, στη πραγματικότητα, ένα τέτοιο εγχείρημα δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται, ιδιαίτερα αφού αποκλείστηκε να συμβεί κάτι τέτοιο μέσω του τραπεζικού συστήματος. Αυτό, όμως, που θα διευκόλυνε την διαδικασία συγκέντρωσης χρημάτων για αγωνιστικούς σκοπούς, αυτό που μέσα στον χώρο ονομάζεται γενικά οικονομική ενίσχυση, είναι η σύσταση ενός μηχανισμού που θα επιτρέψει τη συμμετοχή και τη συστράτευση περισσότερων ανθρώπων από όλη τη χώρα, και όχι μόνο, προς έναν κοινό σκοπό. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε σκοπούς όπως αυτός της απελευθέρωσης του Κώστα Σακκά και άλλων πολιτικών κρατουμένων. Διότι, ενώ η οικονομική ενίσχυση έχει εν πολλοίς συνδεθεί με την κάλυψη εξόδων για συλληφθέντες και κρατούμενους, η ίδρυση ενός τέτοιου μηχανισμού δεν είναι απαραίτητο ότι θα περιοριστεί μόνο σε αυτά. Γιατί να μη μπορεί ο ίδιος αυτός μηχανισμός να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση της αυτονομίας και της αυτό-οργάνωσης; Για την ίδρυση νέων δομών που θα προωθούν τους σκοπούς και τις ιδέες της Αναρχίας; Για καταστήματα, αγροτικές κολεκτίβες, σχολεία, ιατρεία, βιβλιοθήκες και ωδεία, εφημερίδες και εκδηλώσεις; Για τη στήριξη απεργιών και άλλων μορφών αγώνα;

Η σύσταση ενός τέτοιου μηχανισμού θα μπορούσε να βασιστεί στις ήδη υπάρχουσες δομές αυτό-οργάνωσης. Να υπάρξει δηλαδή μια άτυπη ένωση όλων των δομών ανά τη χώρα που προάγουν την αυτό-διαχείριση και την αυτονομία. Από τις καταλήψεις, τα σωματεία και τους κοινωνικούς χώρους, ως τα αυτό-διαχειριζόμενα καταστήματα, τις αγροτικές κολεκτίβες και τα κοινωνικά ιατρεία. Διότι ένα πρόβλημα που υπήρχε μέχρι σήμερα ήταν η δυσκολία του να ενισχύσει κανείς οικονομικά ένα εγχείρημα το οποίο δεν βρισκόταν στην πόλη του. Όμως εάν οι δομές αυτές, που βρίσκονται απλωμένες σε όλη τη χώρα, μπορούσαν με κάποιο τρόπο να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να συστρατευθούν ταυτόχρονα προς τον ίδιο σκοπό, τα εμπόδια θα μπορούσαν να ξεπεραστούν και τα οικονομικά μεγέθη να αλλάξουν άρδην. Και έτσι ένας αναρχικός από την Αθήνα θα μπορεί να συνδράμει στη δημιουργία ενός συνεργατικού καφενείου σε μια κωμόπολη της Πελοποννήσου ή ένας σύντροφος από το Ρέθυμνο να ενισχύσει οικονομικά τον αγώνα των απεργών σε ένα εργοστάσιο στη Μακεδονία.

Σκοπός της κάθε δομής εντός της ένωσης (ή του δικτύου αν προτιμάτε), είναι να αποτελέσει κέντρο συνάντησης όχι μόνο των εργαζόμενων σε αυτή, αλλά κάθε ατόμου σε εκείνον τον τόπο που επιθυμεί να στηρίξει την προώθηση της αυτό-οργάνωσης. Ένας χώρος όπου θα μπορεί να ακουστεί η άποψη και η φωνή κάθε ανθρώπου που πιστεύει στην ιδέα της αυτό-οργάνωσης. Να αποτελέσει έναν αυτόνομο πυρήνα πολιτικής οργάνωσης. Να προτείνει στο δίκτυο εγχειρήματα που θεωρεί ότι αξίζουν ή χρειάζονται να χρηματοδοτηθούν. Να συνδράμει με κάθε μέσο, υλικό ή μη, στις ανάγκες άλλων δομών. Να αποτελέσει, με λίγα λόγια την βάση της πολιτικής οργάνωσης του αναρχικού χώρου.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο βραχυπρόθεσμος στόχος της ίδρυσης ενός τέτοιου δικτύου είναι η ανάπτυξη περισσότερων δομών που θα προάγουν τη ιδέα της αυτό-οργάνωσης. Να πραγματοποιήσουμε, δηλαδή, αυτό που αποτελεί πια παραδοχή πολλών ανθρώπων του χώρου: ότι προτού να καταστρέψουμε το παλιό, πρέπει να ετοιμάσουμε το νέο. Να αντιπαραθέσουμε στο άρρωστο το υγιές. Την εργασία χωρίς ιεραρχία αντί για τη δουλεία, τις σχέσεις που θα βασίζονται στην αλληλεγγύη αντί για το κέρδος, τη συνεργασία αντί για το ανταγωνισμό. Μακροπρόθεσμα, όμως, ο στόχος μιας τέτοιας ένωσης είναι η περαιτέρω συσπείρωση των δομών που την αποτελούν σε σημείο που η κάθε δομή να αρχίσει να τροφοδοτεί την άλλη. Έτσι, μακροπρόθεσμα, ίσως επιτύχουν να απαγκιστρωθούν από την υπάρχουσα αγορά και να αποτελέσουν μια εναλλακτική οικονομία που θα βασίζεται εξ ολοκλήρου στην αλληλεγγύη, την δικαιοσύνη και  κυρίως, την προώθηση της αυτό-οργάνωσης. Θα μπορούσαν δηλαδή, κάτι που συμβαίνει ήδη σε αρκετές περιπτώσεις, οι αγροτικές κολεκτίβες να προμηθεύουν τα καταστήματα με τρόφιμα. Όμως και άλλα προϊόντα θα μπορούσαν να προέρχονται αποκλειστικά από δομές του δικτύου, είτε από υπάρχουσες είτε από δομές που θα δημιουργήσουν οι ανάγκες των άλλων δομών. Αν, π.χ τα συνεργατικά καφενεία χρειάζονται καφέ, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα αυτό-διαχειριζόμενο καφεκοπτείο που να τα προμηθεύει. Αν χρειάζονται ψωμί, θα μπορούσε να προέρχεται από έναν αυτό-διαχειριζόμενο φούρνο. Ο φούρνος με τη σειρά του θα μπορούσε να προμηθεύεται το αλεύρι που χρειάζεται από κάποια αγροτική κολεκτίβα. Ένα ζυθοποιείο, που θα προμηθεύεται το κριθάρι του από κάποια άλλη αγροτική κολεκτίβα, θα μπορούσε να προμηθεύει τα καταστήματα με μπύρα, και ούτω κάθε εξής.

Προκειμένου, βέβαια να θέσουμε τις βάσεις για αυτό, είναι πολύ σημαντικό οι ανάγκες των δομών αυτών να τροφοδοτούν και να τροφοδοτούνται όσο το δυνατόν λιγότερο (από) το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα. Όποια μεταποιητική ενέργεια δύναται να πραγματοποιηθεί εντός των πλαισίων του δικτύου θα πρέπει να γίνεται εκεί. Εάν, δηλαδή, ένα αυτό-διαχειριζόμενο κατάστημα χρειάζεται καρέκλες προκειμένου να λειτουργήσει, ίσως να μη χρειάζεται το δίκτυο να αγοράσει τις καρέκλες από κάποιο κατάστημα αλλά να προμηθεύσει στους εργαζόμενους και διαχειριστές του καταστήματος με τα απαραίτητα υλικά ώστε να τις κατασκευάσουν μόνοι τους. Αλλά αυτά, όπως και πολλά παρόμοια, είναι τεχνικά ζητήματα που δεν μπορούν να βρουν απάντηση σε αυτό το κείμενο

Προβληματισμοί

Ένα πολύ σημαντικό ερώτημα είναι το τι θα συμβαίνει με τα κέρδη των καταστημάτων που έχουν χρηματοδοτηθεί από τον μηχανισμό οικονομικής ενίσχυσης. Ίσως να ήταν προς όφελος της ένωσης να υπάρχει κάποιο ποσοστό που θα επιστρέφει στο δίκτυο προκειμένου να χρηματοδοτηθούν άλλα εγχειρήματα. Ίσως θα μπορούσε να θεσπιστεί κάποιος κανονισμός στο καταστατικό του δικτύου για τις δομές που θα χορηγούνται από αυτόν. Αλλά επειδή μιλάμε για αυτό-διαχειριζόμενες δομές, είναι μάλλον προτιμότερο αυτό να αποφασίζεται από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Η δική μου ένσταση στο θέμα του κέρδους έγκειται στον σκοπό αυτών των δομών. Υποτίθεται πως προάγουν μια άλλη νοοτροπία, μια άλλη θεώρηση των πραγμάτων. Οπότε, κατά τη γνώμη μου, δεν θα πρέπει να απολαμβάνουν οι ίδιοι όλα τα κέρδη αλλά να χρηματοδοτούν με αυτά νέες δομές και εκδηλώσεις που θα προωθούν τη συλλογικότητα, τη συνεργασία και την αυτό-οργάνωση. Ειδάλλως, ρισκάρουμε να δημιουργήσουμε καινούργιους αστούς και μάλιστα στις πλάτες της αυτοδιαχείρισης και της Αναρχίας. Αλλά και πάλι, η απόφαση είναι στα χέρια των εργαζομένων. Όπως και να έχει, το θέμα των κερδών, όπως και πολλά άλλα (μερικά εκ των οποίων αναφέρονται παρακάτω), χρίζουν συζήτησης.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι η ίδια η ιδέα της επιχειρηματικότητας. Να μη γελιόμαστε, μιλάμε για επιχειρηματικότητα εντός των πλαισίων του εξουσιαστικού/καπιταλιστικού συστήματος. Και εφόσον επιδιώξουμε την απρόσκοπτη λειτουργία των δομών αυτών, να ενεργήσουμε, δηλαδή, μέσα στα πλαίσια του νόμου, θα ενισχύσουμε το παρόν σύστημα, καταβάλλοντας φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Ελπίζω μόνο πως η ζημιά που θα του καταφέρουμε θα υπερισχύσει των κερδών. Όπως και να ‘χει, βέβαια, το σύστημα θα επιτρέψει ένα τέτοιο εγχείρημα μόνο όσο αυτό δεν του δημιουργεί προβλήματα. Να είστε σίγουροι πως όταν θα αισθανθεί απειλή θα προσπαθήσει να απαλλαχθεί απ’ αυτό, είτε δημιουργώντας προβλήματα στη λειτουργία των δομών είτε με διώξεις αγωνιστών. Οπότε θα πρέπει να προετοιμαστούμε για μια τέτοια σύγκρουση. Γι’ αυτό θεωρώ σημαντική την εξωστρέφεια κάθε δομής προς την κοινωνία. Είναι σημαντικό ο κόσμος να γνωρίσει αυτές τις δομές, τους στόχους και τις αρχές τους, για πολλούς λόγους που δεν χρειάζεται να αναλυθούν εδώ. Για να γίνει βέβαια αυτό, θα πρέπει να πάψει  να συμβαίνει αυτό που συνέβαινε ως τώρα, να απευθύνονται δηλαδή οι περισσότερες δομές σχεδόν αποκλειστικά σε ανθρώπους που ήδη ανήκουν στον χώρο. Αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση.

Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Και υπάρχουν ζητήματα που ίσως να αποκλείουν την επίτευξή του. Που θα συγκεντρώνονται τα χρήματα; Πώς θα μεταφέρονται; Που και πώς θα φυλάσσονται; Ποιος θα τα διαχειρίζεται; Ποιος θα αποφασίζει ποια εγχειρήματα θα χρηματοδοτούνται; Πώς θα επιλέγονται τα εγχειρήματα που θα χρηματοδοτούνται; Στις ομάδες που θα αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν ένα εγχείρημα, θα δίνονται χρήματα ή υλικά; Πώς θα βοηθήσουμε μεμονωμένα άτομα, που δεν αποτελούν μέρος μιας παρέας αλλά εντούτοις ενδιαφέρονται να εργαστούν σε καθεστώς αυτοδιαχείρισης, να βρεθούν και να ενωθούν; Όλα αυτά είναι ερωτήματα που χρειάζονται διερεύνηση. Όμως είμαστε χιλιάδες και πιστεύω ότι οι λύσεις θα βρεθούν.

Σίγουρα υπάρχουν επιφυλάξεις. Στο κάτω-κάτω, μιλάμε για διαχείριση χρημάτων. Και, ως γνωστόν, το χρήμα διαφθείρει. Αλλά αυτό κάνει το εγχείρημα ακόμη πιο γοητευτικό στα δικά μου μάτια. Γιατί θα έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία να δούμε αν αυτό που κηρύττουμε, αυτό που πιστεύουμε και αυτό για το οποίο αγωνιζόμαστε έχει όντως νόημα. Γιατί αν ένα τέτοιο εγχείρημα επιτύχει, θα διαλύσει κάθε επιχείρημα περί ανέφικτου. Αλλά ακόμα και αν αποτύχει, θα είναι ένα πολύτιμο μάθημα για να γνωρίζουμε πως πρέπει να πορευτούμε στο μέλλον και τι πραγματικά μπορούμε να διεκδικήσουμε.

Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013

No pasaran

Την ώρα που η κοινωνία διαπραγματευόταν το αν ο ναζισμός αποτελεί ή όχι απειλή, ένας 34χρονος έπεφτε νεκρός από το μαχαίρι ενός οπαδού του Χίτλερ. Η επίθεση εναντίον του ΚΚΕ μερικές ημέρες πριν έδειχνε ότι η Χρυσή Αυγή ξεκινάει μια νέα εκστρατεία. Ότι μετά τους μετανάστες, σειρά έχει η Αριστερά. Και έτσι ακριβώς συνέβη. Σκότωσαν έναν νέο γιατί αγωνιζόταν για έναν κόσμο πιο δίκαιο. Και ξάφνου, όλοι έπεσαν από τα σύννεφα. Διότι αποκαλύφθηκε ότι αυτοί οι τύποι που χαιρετιούνται ναζιστικά, που ντύνονται ναζιστικά και ουρλιάζουν ναζιστικα, είναι τελικά ναζί. Και τώρα, που έγινε γνωστό, το κράτος υπόσχεται ότι θα αντιμετωπίσει, επιτέλους, τη Χ.Α. Πρώτο της μέτρο ήταν η φύλαξη των γραφείων του ναζιστικού κόμματος σε όλη τη χώρα, καθώς πολιορκούνταν από αντιφασίστες. Προστατεύουν, δηλαδή, τον υποτιθέμενο «εχθρό», με τα ΜΑΤ, το ίδιο σώμα που προστατεύει καθημερινά και τους ίδιους εδώ και 3 χρόνια.
Προσωπικά, πάντως, θα προτιμούσα να μην κάνει απολύτως τίποτα το κράτος για να βάλει φρένο στη Χ.Α. Αρκετά έκανε μέχρι τώρα. Άφησε ολόκληρες γειτονιές της Αθήνας να μετατραπούν σε γκέτο εξαθλιωμένων μεταναστών, προσφέροντας στον φασισμό τις ιδανικές συνθήκες που χρειαζόταν για να αναπτυχθεί. Άφησε εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες να γίνουν έρμαιο της εκμετάλλευσης κάθε λογής αφεντικού. Αλλά το χειρότερο είναι πως, όσο και αν κατηγορεί τα γιαουρτώματα και τις επιθέσεις πολιτών εναντίον πολιτικών για την άνοδο του φασισμού και της βίας, στην πραγματικότητα, το κράτος είναι ο κύριος υπεύθυνος για την ανάπτυξη και του φασισμού και της βίας. Διότι, επί τρία χρόνια, προέταξε τη βία ως την μοναδική λύση για να αντιμετωπίζεται ένα πρόβλημα. Κάθε φορά, αντί για τον διάλογο, επιστράτευε τα ΜΑΤ, τα γκλόμπ και τα δακρυγόνα. Οπότε, αν θέλει όντως να κάνει κάτι το κράτος για να αναχαιτισθεί ο φασισμός, ας πάψει πρώτα το ίδιο να φέρεται φασιστικά.
Όπως και να ‘χει, η κοινωνία δεν πρέπει και δεν μπορεί να περιμένει το κράτος για να αντιμετωπιστεί ο φασισμός. Είναι ευθύνη της ίδιας της κοινωνίας να αποβάλλει από πάνω της τέτοιου είδους μορφώματα, να θέσει όρια για το τι ανέχεται και τι όχι. Διότι αν συνεχίσει ο αντιφασιστικός αγώνας να είναι υπόθεση μονάχα των αναρχικών και της αριστεράς, τότε κινδυνεύει να εμφανιστεί στις τηλεοράσεις ως ένας «πόλεμος συμμοριών», μια «μάχη των άκρων». Και δεν υπάρχει τίποτα που να ήθελε πιο πολύ μια κυβέρνηση, που πρέπει να περάσει και άλλα μέτρα λιτότητας, από μια «κατάσταση συναγερμού». Μια κατάσταση «έκτακτου ανάγκης» που θα επιτρέψει και την καταστολή εκτάκτου ανάγκης. Προς όλους.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό η αντιφασιστική μάχη να συμπεριλάβει ολόκληρη την κοινωνία. Είναι σημαντικό ο καθένας μας από εδώ και εμπρός να δείξει εμπράκτως ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανεχθεί τον φασισμό. Τον ξέρουμε, οι παππούδες μας τον βίωσαν στο πετσί τους. Και εμείς, δεκαετίες αργότερα, ακόμα τρομάζουμε με τις εικόνες που είδαμε και τις ιστορίες που ακούσαμε. Για το Δίστομο, τα Καλάβρυτα, τη Βιάννο και τα Ανώγεια. Δεν είναι, λοιπόν, προς διαπραγμάτευση, ο ναζισμός τελείωσε. Πέθανε το 1945 μαζί με τον Χίτλερ. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας, ιδιαίτερα σκοτεινό, και μόνο εκεί έχει θέση. Και αν κάποιος νοσταλγεί εκείνες τις ημέρες, όπου η θηριωδία έγινε καθημερινότητα, θα πρέπει να βρει όλους εμάς απέναντι του.
Όπως φώναζαν και τα παιδιά στο δρόμο την Τετάρτη: «τη Βιάννο και τα Ανώγεια τα κάψαν οι ναζί, φασίστες δεν χωράνε σε τούτο το νησί». Ούτε και πουθενά αλλού."

Τετάρτη 21 Αυγούστου 2013

“Control-Alt-Delete”

Τις προάλλες βρέθηκα σε ένα καφέ. Δίπλα μου δυο οικογένειες, οι μεγάλοι σε ένα τραπέζι, τα παιδιά σε άλλο. 4 παιδάκια, όχι πάνω από 10 χρόνων. Θα περίμενε κανείς να έχουν κάνει άνω κάτω το μαγαζί. Αλλά το καθένα ήταν απορροφημένο στη δική του οθόνη. Έπαιζαν το ίδιο παιχνίδι, ακίνητα και σιωπηλά. Που και που πεταγόταν κάποιο να κομπάσει την επιτυχία του. Τα λυπήθηκα. Θυμήθηκα τα δικά μου παιδικά χρόνια, πόσο ζωηρά ήταν. Πώς θα καταλήξουν άραγε, σκέφτηκα. Αλλά μετά σκέφτηκα μερικούς συνομήλικους μου. Και εκείνοι μεγάλωσαν όπως εγώ, σε αλάνες και σε γήπεδα. Παίζανε κρυφτό και κυνηγητό, πόλεμο και μήλα. Και τώρα είναι απορροφημένοι όλοι μέρα σε μια οθόνη, όπως ακριβώς τα παιδάκια στο καφέ.

Συχνά σκέφτομαι την κρίση, κυρίως το ότι δεν αντιδράμε ενώ βλέπουμε το άδικο ολόγυρα μας. Πώς γίνεται να υπάρχουν γύρω μας άστεγοι, άνθρωποι που δεν έχουν ούτε τα απαραίτητα για να ζήσουν και να μην κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Και εκεί το συνειδητοποίησα. Ο άστεγος, ο άνεργος, το άδικο, υπάρχουν μόνο αν θες να τα δεις. Και πλέον υπάρχουν συσκευές με τις οποίες επιλέγεις τι θα δεις  μπροστά σου. Χαρούμενες φωτό, αστεία πόστ, τσόντες κατά βούληση. Και αν κάποια στιγμή βρεθεί μπροστά σου κάτι που να σε δυσαρεστεί, μια είδηση, μια εικόνα, απλώς το διαγράφεις, και είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ.

Όταν κυκλοφόρησε το ίντερνετ, κάποιοι ανησυχούσαν για τις αρνητικές επιδράσεις που θα μπορούσε να έχει. Όπως ακριβώς και με την τηλεόραση δεκαετίες πριν. Πίστευαν ότι η τόσο εύκολη πρόσβαση σε έτοιμες εικόνες θα σκότωνε τη φαντασία και τη σκέψη. Και σε έναν βαθμό είχαν δίκιο. Αλλά πλέον άρχισε να ροκανίζει την ίδια την πραγματικότητα.

Για να εξηγούμαι, δεν θεωρώ ότι το ίντερνετ και τα smartphones είναι κάτι διαβολικό. Είναι εργαλεία, και όπως με κάθε εργαλείο, η χρήση τους είναι που τα κάνει καλά ή κακά. Αλίμονο, μπορούμε πλέον να επικοινωνούμε και να μοιραζόμαστε με ανθρώπους οπουδήποτε στη γη, εκεί που παλαιότερα αυτό ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Να ενημερωνόμαστε χωρίς περιορισμούς και φίλτρα. Αλλά η επικοινωνία και η ενημέρωση είναι μονάχα μέσα, όχι αυτοσκοπός. Οπότε, ναι, το ίντερνετ είναι κάτι κακό όταν επικοινωνείς χωρίς τελικά να έρχεσαι πιο κοντά. Όταν ενημερώνεσαι χωρίς η παραπάνω γνώση να σε οδηγεί σε πράξεις. Γιατί δημιουργήθηκε για να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά και τελικά φαίνεται να τους απομακρύνει.

Αλλά κυρίως είναι κάτι κακό όταν μας εμποδίζει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα μας. Νιώθεις μοναξιές, ανοίγεις το fb. Είσαι κακόκεφος, κατεβάζεις μια κωμική σειρά. Έχεις αγαμίες, μπαίνεις στο youporn. Και δεν στέκεσαι ποτέ να αναρωτηθείς, γιατί νιώθω μοναξιά, γιατί είμαι κακόκεφος, γιατί δεν γαμάω; Και συνεχίζεις να παίρνεις παυσίπονα αντί να αναζητήσεις την πραγματική πηγή του πόνου.


Η επόμενη γενιά θα είναι κρίσιμη. Ενδέχεται να είναι η πρώτη γενιά ανθρώπων που θα γνωρίσει τον κόσμο μέσα από μια οθόνη. Στον δυτικό κόσμο, τουλάχιστον. Σε όσους φαίνεται υπερβολική η πρόβλεψη, να ξέρει πως η google ανακοίνωσε προσφάτως ότι σύντομα θα κυκλοφορήσει γυαλιά που θα επιτρέπουν στον χρήστη τους να έχει συνεχώς στο οπτικό του πεδίο μια οθόνη, να είναι συνεχώς on-line. Ένας νέος τύπος ανθρώπου γεννιέται, εντελώς απρόσμενα.

Σάββατο 6 Ιουλίου 2013

"Κατακόκκινες γραμμές"

Τον καιρό των εκλογών, τότε που ο φόβος στην Ελλάδα περίσσευε, τα 2 πρώην μεγάλα κόμματα και η ΔΗΜ.ΑΡ ύψωσαν το λάβαρο της παραμονής στο Ευρώ και την Ε.Ε. «Η χώρα πρέπει να μείνει στην Ευρώπη» φώναξαν με μια φωνή.
Όμως τι είναι Ευρώπη; Η Ευρώπη δεν είναι ένας απλός γεωγραφικός προσδιορισμός. Είναι μια εγγύηση. Εγγύηση για τη δημοκρατία, για τα δικαιώματα, συλλογικά και ατομικά, για τη σωστή λειτουργία των νόμων και των θεσμών και για το κοινωνικό κράτος. Κυρίως, όμως, αυτό που εγγυάται η Ευρώπη, και που σε άλλες χώρες του κόσμου δεν είναι εγγυημένο, είναι ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή, σε κάθε ανθρώπινη ζωή.
Και είμαι πεπεισμένος πως όταν στις δημοσκοπήσεις η πλειονότητα των ερωτώμενων απαντούσε πως θέλει να παραμείνει στο ευρώ και την Ε.Ε, εννοούσε, κυρίως, πως θέλει να παραμείνει στην «Ευρώπη». Ένα χρόνο μετά, η χώρα παραμένει στο Ευρώ, παραμένει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά παραμένει ακόμα στην «Ευρώπη»;
Έναν χρόνο μετά, πέρα από την οικονομική εξαθλίωση ενός μέρους της κοινωνίας, βιώνουμε μια εξαθλίωση πολύ γενικότερη. Η εικόνα της Ελλάδος στο εξωτερικό έχει αμαυρωθεί. Όχι τόσο από εκείνους που ψάχνουν στα σκουπίδια, ούτε από τους νεοάστεγους που ζουν πλέον στον δρόμο αλλά από τη γενικότερη εξαθλίωση των θεσμών. Αναφέρομαι σε βασανισμούς πολιτών, σε πολιτικές διώξεις, σε τυφλές επιθέσεις εναντίον μεταναστών, ακόμα και μπροστά στα μάτια της Αστυνομίας. Σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε διαπομπεύσεις οροθετικών ιερόδουλων. Σε νεοναζί που αλωνίζουν εντός και εκτός Βουλής. Σε κρατική καταστολή που θυμίζει περισσότερο χώρες της Ν. Αμερικής.

Η πιο πρόσφατη περίπτωση στη λίστα της κατρακύλας είναι αυτή του Κώστα Σακκά. Κατηγορούμενος για συμμετοχή στην οργάνωση «Πυρήνες της Φωτιάς», την οποία ο ίδιος αρνείται, ο Σακκάς βρίσκεται στις φυλακές του Κορυδαλλού τους τελευταίους 30 μήνες χωρίς ποτέ να έχει περάσει από δίκη. Αν και η ανώτερη νόμιμη περίοδος προφυλάκισης έχει πλέον παρέλθει, ο Σακκάς συνεχίζει να βρίσκεται προφυλακισμένος. Από τις 4 Ιουνίου βρίσκεται σε απεργία πείνας ζητώντας μόνο αυτό που προβλέπει ο νόμος, την αποφυλάκισή του μετά από σχεδόν 3 χρόνια προφυλάκισης. Αλλά για ακόμα μια φορά το κράτος φαίνεται να αδιαφορεί για την τήρηση των νόμων. Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν απλώς να χαρακτηρίσει τον Σακκά τρομοκράτη και αναρχικό. «Ευρωπαϊκά πράγματα».
Το πραγματικό πρόβλημα είναι πως όλα αυτά δεν φαίνεται να είναι τυχαία περιστατικά. Φοβάμαι πως η εικόνα της χώρας δεν διασύρεται καταλάθος.
Μετά από 3 χρόνια μνημονίων, φαίνεται πως η Ελλάδα τελικά αποτελεί ένα πείραμα. Διότι αποτελεί την πρώτη «ευρωπαϊκή» χώρα που επισκέπτεται το Δ.Ν.Τ.. Και όσοι γνωρίζουν περί Δ.Ν.Τ. θα είχαν σίγουρα την περιέργεια, όταν έμαθαν για την εμπλοκή του στην Ελλάδα, για το πως θα μπορέσει να εφαρμόσει τη γνωστή του συνταγή σε μια «ευρωπαϊκή» χώρα. Διότι, ασχέτως με το τι πιστεύει κανείς για τη συνταγή, για το αν είναι καλή ή κακή, όσοι γνωρίζουν από Δ.Ν.Τ. συμφωνούν σε ένα σημείο: η συνταγή είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοσθεί «δημοκρατικά». Οπότε, ή θα άλλαζε η συνταγή, προκειμένου να προσαρμοσθεί στα δημοκρατικά δεδομένα, ή θα άλλαζε η «δημοκρατία», για να προσαρμοσθεί στη συνταγή του Δ.Ν.Τ.. Και από όσο γνωρίζω, η συνταγή δεν άλλαξε ούτε στο ελάχιστο.
Ο Κων. Καραμανλής είχε πει κάποτε ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν». Αυτό ήταν το συμφέρον των οικονομικών παραγόντων της εποχής μπροστά στον «κομμουνιστικό κίνδυνο» και έτσι και έγινε. Κάποιες δεκαετίες μετά, το συμφέρον των οικονομικών παραγόντων δείχνει να άλλαξε. Η «δημοκρατία» δείχνει να επιβαρύνει το κόστος παραγωγής. Και, έτσι, η χώρα οδεύει σταθερά προς την Ανατολή, κι ας παραμένει στο Ευρώ. Και αν θέλουμε να ανακόψουμε αυτή την πορεία, πρέπει να αποδείξουμε, τόσο στον εαυτό μας όσο και προς τις άλλες χώρες, ότι η «Ευρώπη» είναι ριζωμένη μέσα μας.

Δευτέρα 24 Ιουνίου 2013

Ή με τους Ρωμαίους ή με τους Γαλάτες


Στη Χαλκιδική αυτόν τον καιρό μαίνεται μια μάχη. Μια μικρή κοινωνία εναντίον ολόκληρου του καπιταλιστικού συστήματος, Γαλάτες εναντίον Ρωμαίων. Στη μάχη αυτή βρίσκονται αντιμέτωπες δυο πολύ διαφορετικές λογικές. Αυτή που υποστηρίζει ότι η φύση είναι η μεγαλύτερη περιουσία των ανθρώπων και πρέπει να τη διαφυλάξουμε πάση θυσία και η «λογική» του κέρδους με κάθε τίμημα.
Απ’ τη μία πλευρά οι κάτοικοι της ΒΑ Χαλκιδικής και απ’ την άλλη η El Dorado Gold, μια εταιρία καναδικών συμφερόντων. Η El Dorado αγόρασε μια έκταση στις Σκουριές Χαλκιδικής προκειμένου να εξορύξει χρυσό. Για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πουλήθηκε η έκταση και για τα κέρδη που (δεν) θα αποκομίσει το Ελληνικό δημόσιο από τη συμφωνία, θα μπορούσαν να γραφτούν πολλά, αλλά δεν είναι της παρούσης. Το θέμα είναι πως η επένδυση, μαζί με τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργήσει, θα δημιουργήσει και μόλυνση του περιβάλλοντος στην περιοχή, κάτι που οι κάτοικοι δεν θέλουν να επιτρέψουν.
Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί ένα ζήτημα που αφορά στους κατοικούς μιας πόλης της Β. Ελλάδος βρίσκεται σε ένα περιοδικό για την Κρήτη. Ο λόγος είναι ότι οι Σκουριες είναι πολύ πιο κοντά στην Κρήτη απο όσο νομίζουμε. Και συγκέκριμένα πιο κοντά στη Νότια Κρήτη.
Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα μάθαμε για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στα νότια της Κρήτης. Ακούσαμε πως είναι τόσο μεγάλα που θα μπορούσαν να λύσουν το οικονομικό πρόβλημα της χώρας. Και ενώ οι περισσότεροι δέχτηκαν την είδηση με ενθουσιασμό, κάποιοι υπενθύμιζαν ότι καμιά επένδυση δεν έρχεται χωρίς τίμημα. Εξόρυξη πετρελαίου στο Λιβυκό πέλαγος, ακόμα και αν γινόταν με τις καλύτερες συνθήκες, θα άλλαζε για πάντα την εικόνα της νότιας ακτής της Κρήτης. Ιδίως αν αναλογιστούμε πως την ίδια στιγμή συζητείται και η κατασκευή λιμένα στο Τυμπάκι.
Σχοινάρια, Πρέβελη, Αγ. Παυλος, Ελαφονήσι, Παλιόχωρα, Κεδρόδασος, Λέντας, Γαύδος.
Είναι κάτι παραπάνω από φυσικά τοπία. Είναι κομμάτι της ζωής των κατοίκων της Κρήτης. Όχι μόνο γι’ αυτούς αλλά και για εκατομμύρια επισκέπτες. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής, για πόσα χρήματα θα δεχόμασταν να χαθούν ή έστω, να χάσουν κάτι από την σημερινή τους εικόνα αυτά τα μέρη; Για πόσα χρήματα θα στερούσαμε από τις μελλοντικές γενιές όσα ζήσαμε εμείς  σ’ εκείνα τα μέρη, τις μέρες και τις νύχτες μας εκεί;
Γι’ αυτό σου λέω, οι Σκουριές είναι δίπλα μας. Και αν πέσουν, η σειρά μας δεν θ’ αργήσει.

«Όταν το τελευταίο δέντρο θα έχει κοπεί, όταν τα ποτάμια θα έχουν μολυνθεί, όταν τα ψάρια της θάλασσας θα είναι νεκρά, τότε ο άνθρωπος θα καταλάβει ότι τα χρήματα δεν τρώγονται». Παλιά ινδιάνικη προφητεία

Δευτέρα 10 Ιουνίου 2013

Στάσου, μυγδαλή

 Πριν πολλά πολλά χρόνια, προτού να γίνουμε το κυρίαρχο είδος στον πλανήτη, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά.  Ήμαστε κι εμείς ένα απ’ αυτά τα ζωάκια που τα βλέπεις στα ντοκιμαντέρ και τα λυπάσαι, λεία κάθε θηρίου. Σε εκείνους τους χαλεπούς καιρούς ο άνθρωπος χρειαζόταν να αναγνωρίζει αμέσως κάθε τι που μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο. Δεν υπήρχε χρόνος να σκεφτεί, κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου είχε σημασία. Έτσι, η φύση μας χάρισε την αμυγδαλή, μια μικροσκοπική δομή στα βάθη του εγκεφάλου, με αυτόν ακριβώς τον σκοπό: να αναγνωρίζει και να εντοπίζει στη στιγμή οποιαδήποτε απειλή και να δρα αυτόματα προς την αντιμετώπισή της.  

Από τότε, κάθε ερέθισμα γύρω μας, πριν να περάσει στον λογικό εγκέφαλο, περνάει πρώτα από εκεί. Και εφόσον δεν αναγνωριστεί ως απειλή, συνεχίζει την καθιερωμένη του πορεία προς τον φλοιό, όπου μετατρέπεται σε αντίληψη. Διαφορετικά, η αμυγδαλή σημαίνει συναγερμό και ολόκληρος ο οργανισμός κινητοποιείται για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος.

Ως εδώ καλά, και η αλήθεια είναι πως χρωστάμε πολλά στην αμυγδαλή που ως είδος καταφέραμε να επιβιώσουμε μέχρι σήμερα. Αλλά οι καταστάσεις άλλαξαν. Ανεβήκαμε πια στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Τους παλιούς μας εχθρούς τους τοποθετήσαμε σε βιτρίνες, να τους βλέπουν τα παιδιά και να χαίρονται. Όμως ο παλιός μηχανισμός δεν έπαψε ποτέ να λειτουργεί. Και πλέον μας δημιουργεί προβλήματα. Γιατί συνεχίζει να αναγνωρίζει απειλές, μόνο που πλέον τις αναγνωρίζει στους ανθρώπους γύρω μας.

Το βασικό πρόβλημα με την αμυγδαλή είναι η υπερβολική της ευαισθησία. Εντοπίζει κινδύνους ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχουν. Αρκεί κάποιο ερέθισμα να της θυμίσει έστω και ελάχιστα κάποια προηγούμενη δυσάρεστη εμπειρία για να το θεωρήσει επικίνδυνο. Και έτσι γεννά παρεξηγήσεις. Κάθε φορά που εξοργιζόμαστε, κάθε φορά που το αίμα ανεβαίνει απότομα στο κεφάλι και κάποιος αγαπημένος μας άνθρωπος μετατρέπεται ξαφνικά σε εχθρό, η αμυγδαλή έχει σημάνει πάλι συναγερμό, κι ας μην υπήρξε καμία πραγματική απειλή. Και βρισκόμαστε λίγη ώρα αργότερα, όταν η λογική αναλαμβάνει και πάλι τα ηνία, να αναρωτιόμαστε γιατί φερθήκαμε πάλι τόσο διαφορετικά απ’ όσο θα θέλαμε.

Καθένας μας έχει πληγωθεί από άλλους ανθρώπους κάποια στιγμή στη ζωή του. Και αυτήν την ανάμνηση την κρατάμε στο αρχείο για ν’ αποφύγουμε παρόμοιες καταστάσεις μελλοντικά. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οι πρόγονοί μας συγκρατούσαν τη μορφή μιας τίγρης που τους κυνήγησε για να τρέξουν μια ώρα αρχύτερα όταν θα την ξανασυναντούσαν. Απλώς, τότε ο κίνδυνος ήταν πραγματικός, αφορούσε στην ίδια μας την επιβίωση. Ενώ τώρα, αφορά στην αυτοεκτίμηση και την αξιοπρέπειά μας. Περίπλοκες καταστάσεις...

Δεν υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος για να απαλλαγούμε από τις αστοχίες της αμυγδαλής. Αφενός, επειδή βρίσκεται πολύ βαθιά στον εγκέφαλο για να την πειράξουμε, αφετέρου διότι, ακόμα κι αν υπερβάλλει πολλές φορές, παραμένει πολύ χρήσιμη. Αλλά μπορούμε τουλάχιστον να αναγνωρίσουμε τις περιπτώσεις όπου δρα, να αντιληφθούμε τις αυτόματες αντιδράσεις μας και να τις περιορίσουμε. Και την επόμενη φορά που θα νιώσουμε ξαφνικά ότι απειλούμαστε, να πάρουμε μια βαθιά ανάσα, δίνοντας χρόνο στην λογική να αποφασίσει αν κινδυνεύουμε ή όχι.

Παρασκευή 7 Ιουνίου 2013

Περί φόβου

Σκέψου, μπορούσες να είσαι οτιδήποτε.
Αλλά απ’ την πρώτη στιγμή θέσαμε όρια. 
Είναι λυπηρό, ξεκινήσαμε σαν ένας άδειος καμβάς. Απεριόριστες δυνατότητες. Και γίναμε, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, συγκεκριμένοι, πεπερασμένοι. Τα σύνορά μας, ότι άφησε στο πέρασμά του ο φόβος των γονιών μας.
Και σκεφτόμουν, τι είναι τελικά ο φόβος; 
Δεν έχει να κάνει ούτε με τέρατα, ούτε με δαίμονες, τίποτα τέτοιο. Είναι πολύ πιο αληθινός από αυτά.
Φόβος είναι αυτό που βρίσκεται ανάμεσα σ’ αυτό που θέλουμε και σ’ αυτό που ζούμε.
Και το ερώτημα είναι, γιατί τον τοποθετήσαμε εκεί; Γιατί βάλαμε τον φόβο να μας φυλάει απ’ όσα μας φοβίζουν; Αν απαντήσουμε σ’ αυτό, ίσως να ανακαλύψουμε τι θέλουμε πραγματικά και να το αποκτήσουμε. Και έτσι να πάψουμε να ζούμε με υποκατάστατα.
Αλλά φοβάμαι πως έχουμε πια εθιστεί στον φόβο. Όλοι. Τόσο πολύ που να μη μπορούμε πια να συνεννοηθούμε. 
Γιατί φτάσαμε να φοβάται ο ένας τον φόβο του άλλου. Και γι’ αυτό δεν τολμάμε να κάνουμε αυτό που θέλουμε πιο πολύ, να γνωριστούμε. Να επικοινωνήσουμε. Αλλά δεν μπορούμε, γιατί όλοι μας κρύβουμε επιμελώς από τους άλλους αυτό που μας ενώνει περισσότερο, τον φόβο.
Αυτή είναι η πιο παράδοξη ιδιότητα του φόβου, η σχέση του με τους άλλους. Γιατί, ενώ είναι αποκλειστικά δικός μας, ενώ ζει και μεγαλώνει μέσα μας, έχει απόλυτη ανάγκη από τους άλλους για να ριζώσει. Και μόλις τα καταφέρει, μόλις του δώσουμε τα ηνία, παύει πλέον να τους χρειάζεται. Και από εκεί και πέρα, κάνει ότι μπορεί για να τους κρατήσει μακριά. Και τότε είμαστε πια ασφαλείς. Δεν κινδυνεύουμε να ζήσουμε τίποτα που να αξίζει πραγματικά. Ολόκληρος ο κόσμος μας, μερικά τετραγωνικά.
« τα κλειδιά της φυλακής του, καθένας τα κρατάει στην τσέπη του»
έγραψε κάποτε ο Λειβαδίτης. 
Τα κρατάμε, γιατί τη φυλακή μας την χτίσαμε μόνοι μας. Φοβάμαι, όμως, πως δεν αρκεί να αποδράσουμε από εκεί. Γιατί, όσο θα στέκει όρθια, ρισκάρουμε να επιστρέψουμε. Θα πρέπει να την γκρεμίσουμε. Και δεν μπορεί κανένας να το κάνει για μας. «Εγώ ο χτίστης, εγώ κι ο γκρεμιστής».

Κυριακή 10 Μαρτίου 2013

Στις Σκουριές, αδέλφια, στις Σκουριές


Στις Σκουριές αυτές τις μέρες εμφανίστηκε το Μέλλον. Έκοψε βόλτες μέσα στο χωριό, πόζαρε ανέμελα μπροστά στις κάμερες, χτύπησε επίμονα τις πόρτες των κατοίκων. Όσοι είχαν τα μάτια ανοιχτά το είδαν.

Αυτό που είδαν είναι πως η μάχη στις Σκουριές δεν είναι υπόθεση των κατοίκων της Χαλκιδικής. Δεν είναι μια μάχη ανάμεσα στην ανάπτυξη και το περιβάλλον. Ούτε ανάμεσα στις "δυνάμεις του χθες" και του "αύριο". Στη Χαλκιδική μάχονται η λογική με το παράλογο.

Όταν το 2008 έσκασε η χρηματοπιστωτική φούσκα, κάποιοι αφελείς πίστεψαν ότι οι ιθύνοντες πήραν το μάθημα τους. Δεν μπορεί, μετά από μια τέτοια μαλακία θα έβαζαν πια μυαλό και ο ορθολογισμός θα συνέχιζε εκεί που σταμάτησε ο παραλογισμός, σκέφτηκαν. Αυτό που δεν έλαβαν υπ' όψιν τους ήταν πως οι ιθύνοντες δεν γινόταν να πάρουν το μάθημα τους. Διότι οι ιθύνοντες, οι εξουσιαστές μας, δεν είναι άνθρωποι που λειτουργούν λογικά. Οι εξουσιαστές μας είναι άνθρωποι βαριά άρρωστοι. Είναι εθισμένοι. Και η ουσία τους δεν είναι ούτε η κόκα, ούτε η ηρωίνη. Η ουσία τους είναι ο χρυσός.

Δεν προκαλεί έκπληξη η αντίδραση των εξουσιαστών μας στις Σκουριές. Οι επιθέσεις στους κατοίκους, τα δακρυγόνα στα σχολεία, τα M-16 της Αντιτρομοκρατικής. Στις Σκουριές δεν διακυβεύεται αφηρημένο χρήμα, ψεύτικα νούμερα στην οθόνη, υποκατάστατα. Στις Σκουριές βρέθηκε "καθαρή" η ουσία της ουσίας. Και ως γνωστόν, τίποτα δεν μπορεί να μπει ανάμεσα στον εθισμένο και τη δόση του. Ούτε ο νόμος, ούτε το δίκιο και το άδικο. Ούτε καν τα παιδιά.

Διάβασα ότι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης θα φιλοξενούνται στο εξής οι τοξικομανείς. Έχω πολύ κακή άποψη για τους εξουσιαστές μας αλλά αυτή η είδηση πραγματικά με σόκαρε. Η απόφαση αυτή δείχνει ποιοι είναι πραγματικά οι εξουσιαστές μας. Μπορεί σε όλους τους ανθρώπους να φέρονται απαίσια, αλλά στα πρεζάκια όφειλαν να δείξουν κάποια κατανόηση. Εάν οι εξουσιαστές μας είχαν την παραμικρή ενσυναίσθηση, τα πρεζάκια θα έπρεπε να αποτελούν την ιερή κάστα στην κοινωνία μας.

Αλληλεγγύη στον αγώνα της Χαλκιδικής

Τρίτη 12 Φεβρουαρίου 2013

Μήπως το παιδί σας είναι αναρχικός;


Μετά και το πρόσφατο δημοσίευμα της φυλλάδας "Πρώτο Ψέμα" για τον προσηλυτισμό νεαρών στην Αναρχία και κατά προέκταση στην τρομοκρατία, είναι πια επιτακτική η ανάγκη να αναχαιτισθεί ο κίνδυνος που μας απασχολεί όλους. Διότι το θέμα που καίει όλους τους γονείς δεν είναι ο βιοπορισμός, το ενοίκιο ή το δάνειο που τρέχει, οι λογαριασμοί που καταφθάνουν συνεχώς και το γενικότερο αίσθημα ανασφάλειας για το μέλλον. Το πραγματικό πρόβλημα για κάθε ελληνική οικογένεια είναι μήπως το παιδί τους γίνει αναρχικός.

Σας παραθέτουμε λοιπόν 5+1 ενδείξεις, για να γνωρίζει ο κάθε γονέας εάν το παιδί του έχει πέσει στην Αναρχία.

1. Προβλήματα στις κοινωνικές σχέσεις:

Εάν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας δείχνει μια αδικαιολόγητη ευαισθησία για τα προβλήματα άλλων ανθρώπων, ακόμη κι αγνώστων, είναι μάλλον ώρα να ανησυχήσετε. Έχει παρατηρηθεί πως τα παιδιά που έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό του "αναρχικού" δείχνουν 5-6 φορές περισσότερο ενδιαφέρον για τον "άλλον" σε σχέση με τα φυσιολογικά παιδιά. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να παραβλέπουν βασικές διαφορές που διατηρούν με άλλους ανθρώπους, όπως η εθνικότητα και το φύλο.

2. Προβλήματα με την Δικαιοσύνη:

Η παραβατική συμπεριφορά ανέκαθεν αποτελούσε σοβαρή ένδειξη για τα προβληματικά παιδιά. Στην περίπτωση των "αναρχικών" παιδιών, η παραβατικότητα αυτή εμφανίζεται πρώτα σε θεωρητικό επίπεδο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της κυρίας Κ. " Όλα ξεκίνησαν όταν ο γιος μου (15 ετών) επιστρέφοντας απ' το σχολείο με ρώτησε αν πρέπει να υπακούμε σε νόμους που δεν είναι δίκαιοι". Εμφανώς ταραγμένη η μητέρα, είπε πως ο γιος της δεν είχε εμφανίσει ποτέ παρόμοια προβλήματα πριν από το περιστατικό. "Με τον καιρό, το παιδί μου άλλαξε εντελώς, αρνείται να υπακούσει πια ακόμα και σε βασικές εντολές όταν δεν τις θεωρεί δίκαιες. Δεν τον αναγνωρίζω πλέον".

3. Προβλήματα σχετιζόμενα με το διάβασμα:

Ενώ τα περισσότερα παιδιά φαίνεται να αρκούνται στην ανάγνωση όσων τους ανατίθενται, τα "αναρχικά" παιδιά εμφανίζουν τάσεις να διαβάζουν αναγνώσματα που δεν περιέχονται στη διδακτέα ύλη. Σε πολλές περιστάσεις, μάλιστα, η επιθυμία αυτή τους εμποδίζει από την παρακολούθηση τηλεόρασης και βιντεοπαιχνιδιών. Αν και φαινομενικά το συγκεκριμένο πρόβλημα ταυτίζεται με τα προβλήματα παραβατικότητας, τέτοιες συμπεριφορές μπορούν να εμφανιστούν και χωρίς την ταυτόχρονη παρουσία άλλων συμπτωμάτων. Θεματικά φαίνεται να εξιτάρονται κυρίως από την ανάγνωση Ιστορίας, πολιτικών επιστημών αλλά και ποίησης.

4. Προβλήματα αυτοπεποίθησης:

Όπως έχει δείξει η διεθνής βιβλιογραφία, τα περισσότερα παιδιά καταφέρνουν να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση τους σε φυσιολογικά επίπεδα χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα. Τα αναρχικά παιδιά, αντιθέτως, δείχνουν πολλές φορές σημάδια ακραίας αυτοεκτίμησης που φτάνει σε επίπεδα έντονου ναρκισσισμού. Σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά αυτά, ακόμα και σε προσχολική ηλικία, φαίνεται να πιστεύουν ότι είναι σε θέση να ξεπεράσουν προκλήσεις χωρίς την παρέμβαση ή τις οδηγίες μεγαλυτέρων. Ενώ κάτι τέτοιο μπορεί να μην φαντάζει ως σοβαρό πρόβλημα αρχικά, ενδέχεται να επιφέρει πολύ μεγαλύτερα προβλήματα στη συνέχεια.


5. Προβλήματα στη λήψη τροφής:

Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που παρατηρείται στα παιδιά αυτά αφορά στη λήψη τροφής. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν μαρτυρίες γονέων που αναφέρουν ότι τα παιδιά αυτά αρνούνται εντελώς να καταναλώσουν κουτόχορτο. Παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες γονέων και φορέων (σχολείο, Εκκλησία, ΜΜΕ) να πείσουν τα παιδιά να συνεχίσουν την κατανάλωση, εντούτοις η αναγκαστική πρόσληψη του δεν φαίνεται να αποδίδει θετικά αποτελέσματα. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, έχει παρατηρηθεί ότι, πέρα από την άρνηση καθ' αυτή, πολλά παιδιά οδηγούνται και στην αμφισβήτηση παγιωμένων πεποιθήσεων και δογμάτων με απρόβλεπτες συνέπειες.


6. Προβλήματα σχετιζόμενα με τον ύπνο:

Ίσως η σοβαρότερη απ' όλες τις υπόλοιπες ενδείξεις. Ενώ τα περισσότερα παιδιά βλέπουν όνειρα μόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου, τα αναρχικά παιδιά συνεχίζουν να τα βλέπουν και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πλήθος ερευνών σε νευρολογικό επίπεδο έχουν επιχειρήσει να εξηγήσουν αυτό το περίεργο φαινόμενο χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Σε αυτό που συμφωνούν πάντως οι περισσότεροι επιστήμονες είναι πως, αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να οδηγήσει σε περαιτέρω ενοχλήσεις, έως και εμμονές, για την πραγματοποίηση των ονείρων αυτών.

Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2013

Γράμμα σ' εναν φίλο Ελληναρά


Πόσο εύκολο σου είναι να κατηγορείς ένα 20χρονο παιδί. Η οικογένεια, τα Εξάρχεια, οι παρέες που έκανε. Όποια δικαιολογία μπορείς να βρεις για να αποφύγεις αυτό που τρέμεις χρόνια, να κρίνεις τον εαυτό σου, να αναλάβεις την ευθύνη. Το ίδιο έκανες όταν έμαθες πως θα είσαι πια φτωχός, "οι πολιτικοί μας πρόδωσαν" φώναζες και μούτζωνες εξοργισμένος. Μούντζες από 'δω, μούτζες από κει, αλλά ούτε μια μούντζα δεν έστειλες προς τα μέρη σου. Κάπου αλλού, κάποιος άλλος.

Βέβαια, όποτε βρισκόταν κάποιος που κατάφερνε να κάνει κάτι που θα μπορούσε να σε ανεβάσει λίγο, καμάρωνες. "Περήφανα ελληνικά νιάτα" τα ονόμαζες, αρπάζοντας κάτι από την επιτυχία τους. "Όταν θέλει ο Έλληνας, όμως, ε;" κάπως έτσι δεν το λεγες; Αλλά όχι ο Ρωμανός. Αυτός είναι αλήτης. Και τι έγινε που κάποτε είδε τον φίλο του να πεθαίνει μπροστά στα μάτια του; Τι πειράζει που, όπως και οι υπόλοιποι 20χρονοι, είδε να ξεδιπλώνεται μπροστά του ένα μέλλον που δεν διάλεξε; Είναι αλήτης, γιατί έτσι εσύ δεν είσαι και τόσο μαλάκας, ε; Διότι αν ο Ρωμανός δεν είναι ένας αλήτης, αν στην πραγματικότητα είναι ένα θύμα αυτής της κοινωνίας και αυτού του τρόπου ζωής, τότε εσύ δεν είσαι και τόσο γαμάτος τελικά.

Τα παιδιά αυτά, Ελληναρά, δεν είναι αλήτες. Τα παιδιά αυτά είναι πολύ μεγαλόψυχα. Προειδοποιούν. Η πρώτη φορά ήταν τον Δεκέμβριο του 2008. Την ώρα που εσύ απολάμβανες τις τελευταίες δόσεις του lifestyle σου, τα παιδιά προσπαθούσαν να σε ξυπνήσουν από τη ρέκλα. 4 χρόνια μετά, ο Ρωμανός είναι η τελευταία προειδοποίηση. Και το μήνυμα του είναι σαφές, αν θέλεις να το ακούσεις:


Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2013

Πάτα το snooze λιγάκι ακόμα


Βλέπω να πλησιάζει η μέρα που η εθελοτυφλία και η εκούσια ύπνωση που διάλεξαν οι άνθρωποι θα απαιτήσει κι άλλους νεκρούς. Άνθρωποι ακέραιοι, αγωνιστές, με την έννοια του αγώνα του Σίσυφου, θα καούν στην πυρά για να μην διαταραχθεί ο ύπνος κανενός. Οι αλογόμυγες θα ψεκαστούν με δηλητήριο προκειμένου η φοράδα της δημοκρατίας να μην αντιληφθεί ποτέ πως επιπλέει στα ίδια της τα κόπρανα.

Είναι δύσκολο να βγεις απ' τον ύπνο σου. "Ξυπνάω" σημαίνει πως αναγνωρίζεις ταυτόχρονα την ασημαντότητα και το μεγαλείο της ύπαρξης. Σημαίνει πως θα διασχίσεις μέρη αφιλόξενα, κατάμαυρα και κρύα, χωρίς πάντα να διαφαίνεται κάποια διέξοδος. Και όποιος δεν αντέχει, επιλέγει να ξεφύγει από το βάρος της ύπαρξης του, εξευτελίζοντας την ζωή του. Ανοίγει μόνος του μια τρύπα στην άμμο, να χωρέσει το κεφάλι του και τα 4/5 των αισθήσεων του. Χαπακωμένος, μετατρέπει την ύπαρξη του σε λούνα παρκ καταναλώνοντας τυποποιημένες στιγμές. Αν χρειαστεί βοήθεια, το σχολείο, η θρησκεία και η τηλεόραση, όλα είναι εκεί, βοηθώντας τον να μικρύνει λίγο ώσπου να χωράει στην τρυπούλα που έφτιαξε με κάποιο κόπο.Φτάνει μόνο να πάψει να ρωτά, "γιατί;". "Γιατί;" μια λέξη ικανή να κάνει τον άνθρωπο κάτι άλλο από ζώο. Και στα μέρη μου, οι άνθρωποι έχουν πάψει καιρό να ρωτάνε "γιατί;".

Αυτή είναι η μοναδική διάκριση που επιτρέπεται στους ανθρώπους. Ούτε άνδρας και γυναίκα, μικρός μεγάλος, ξένος ντόπιος. Η μοναδική διάκριση είναι Ελεύθερος ή Δούλος. Όσο ο άνθρωπος συνεχίζει να ρωτά "γιατί;", όσο αντιστέκεται στον πειρασμό να πει "φτάνει μέχρι εδώ, προτιμώ την σιγουριά της αυταπάτης", συνεχίζει τον αγώνα να γίνει Άνθρωπος. Για όλους τους άλλους "ο κόσμος σκηνή, ο βίος πέρασμα, ήλθες, είδες, απήλθες". Ήρθες, είδες, έφυγες, και άφησες πίσω σου μόνο όσα έφερες.

Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2013

Περί νομιμότητας

Υπάρχει μια ιστορία που διδάσκεται στους φοιτητές κοινωνικών επιστημών. Υποτίθεται πως μια γυναίκα είναι βαριά άρρωστη και το μόνο που μπορεί να τη σώσει είναι ένα πανάκριβο φάρμακο. Ο άντρας της προσπαθεί με κάθε τρόπο να βρει τα χρήματα για να το αγοράσει απ' τον φαρμακοποιό. Παρά τις επίμονες προσπάθειες του συζύγου να προμηθευτεί το φάρμακο, ο φαρμακοποιός αρνείται να του το δώσει σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή πώλησης, μια τιμή που ο σύζυγος δεν μπορεί να καλύψει. Το δίλημμα που τίθεται είναι το εξής, επιτρέπουν ή όχι οι συνθήκες στον σύζυγο να παραβεί τον νόμο και να κλέψει το φάρμακο για να σωθεί η άτυχη γυναίκα; Η ανάγκη υπερισχύει του νόμου;

Αν ρωτήσει κανείς τα παπαγαλάκια των media, ειδικά στον δικό μας καιρό, τον καιρό των μνημονίων, η απάντηση θα είναι άμεση και απόλυτη. "Όχι, ο νόμος πρέπει να τηρείται σε κάθε περίπτωση, διαφορετικά θα επέλθει το χάος". Είναι λογικό να έχουν τέτοια άποψη, μιας και ο νόμος είναι το μόνο που τους προστατεύει πια από τόσους ανθρώπους που έχουν αντιληφθεί την ευθύνη των ΜΜΕ στην εξαθλίωση της χώρας. Την ίδια προσήλωση στην νομιμότητα κηρύττουν και οι κυβερνώντες της χώρας. Επίσης λογικό, μιας και οι ίδιοι διαμορφώνουν τους νόμους.  

Ως γνωστόν, η νομιμότητα δεν είναι απόλυτη και σταθερή, ούτε στον χώρο ούτε στον χρόνο. Κάτι που θεωρείται νόμιμο εδώ δεν θεωρείται νόμιμο κάπου αλλού. Και κάτι που σήμερα είναι παράνομο, κάποτε ίσως να ήταν ή να γίνει νόμιμο. Μπορεί σήμερα το άγαλμα του Κολοκοτρώνη να κοσμεί την οδό Σταδίου, αλλά κατά την διάρκεια της Επανάστασης θεωρείτο ένας παράνομος, ένας αλήτης που δεν σεβόταν τον νόμο και την τάξη. Το ίδιο ισχύει για όσους έριξαν την γέφυρα του Γοργοποτάμου αλλά και όσους συμμετείχαν στην Αντίσταση, όλοι τους τυπικά ήσαν παράνομοι. Και ακόμα πιο πρόσφατα, ο Αλέκος Παναγούλης και όσοι βρέθηκαν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου το 1973, ήσαν παράνομοι για το καθεστώς της εποχής. Έστω κι αν σήμερα θεωρούνται ήρωες. 

Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς ότι η απάντηση στο δίλημμα που προαναφέρθηκε δεν είναι τόσο απλή όσο την παρουσιάζουν ορισμένοι. Και σε καμιά περίπτωση το δίλημμα δεν είναι καινούργιο, αφού σε ολόκληρη την αρχαία ελληνική γραμματεία βλέπουμε συγγραφείς να καταπιάνονται με το ζήτημα "ηθική εναντίον νόμου", απ' τον Σοφοκλή και την Αντιγόνη του έως τον Μένανδρο και το περίφημο "ουδείς ανάγκης μείζον ισχύει νόμος" (κανένας νόμος δεν υπερισχύει της ανάγκης). Πάνω στο δίλημμα αυτό, "ανάγκη εναντίον νόμου", βασίζεται ολόκληρη η έννοια και η λειτουργία της δικαιοσύνης. Όταν κάποιος παραβαίνει τον νόμο, η δικαιοσύνη υπάρχει για να αποφασίζει αν συνέτρεχαν λόγοι που να δικαιολογούν την παράβαση. Σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα χρειάζονταν δικαστές και δικαστήρια, μόνο μακροσκελείς κατάλογοι νόμων.

Χθες, στις 12/1/13, ένα δικαστήριο στην Ηγουμενίτσα επανέφερε το αιώνιο δίλημμα στο προσκήνιο. Αντίθετα από τις προβλέψεις, το δικαστήριο επέλεξε ως σημαντικότερη την ανάγκη από τον νόμο. Αποφάσισε να αθωώσει τους κατηγορούμενους για απόδραση με το σκεπτικό ότι μπορεί να παρανόμησαν αλλά η παράβαση έγινε προκειμένου να αποφύγουν τον εξευτελισμό. Ίσως σε κάποια άλλη χώρα η απόφαση αυτή να μην αποτελούσε μεγάλη είδηση. Αλλά σε αυτήν εδώ, που οι πολίτες της οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στην εξαθλίωση και τον εξευτελισμό, είναι κάτι παραπάνω από είδηση, είναι ένα χαστούκι προς πάσα κατεύθυνση.